Zapewne jak każdy rodzic małego człowieczka wielokrotnie stawiasz sobie pytanie:

„Kiedy moje dziecko zacznie mówić?”

„Czy moje dziecko prawidłowo się rozwija?”

„Czy moje dziecko mieści się w normie?”

Osobiście będąc jeszcze świeżo upieczoną mamą na każdym etapie rozwoju mojego dziecka szukałam rzetelnych informacji na temat jego rozwoju. Często serfując po różnych portalach, forach i blogach pragnęłam odnaleźć potwierdzenie, że z moim maluszkiem jest na pewno wszystko okej. Zawsze miałam z tyłu głowy myśl: „Oby tylko mój syn mieścił się w normie i zaczął szybko mówić”.

Długo zastanawiałam się czym tak naprawdę są normy rozwojowe.

Mam wrażenie, że żyjemy w czasach, w których najmniejsze odchylenie rozwojowe jest przez fachowców przypisywane przeróżnym zaburzeniom.
Z kolei w oczach rodzica jego dziecko mające „jakieś” odchylenia od normy są zazwyczaj traktowane jako wyjątkowe, podkreślające indywidualność małego człowieka.

Czy wierzyć rodzicielskiej intuicji? Czy może medycznej, fachowej wiedzy?

Prawda leży po środku. Wiedza fachowa jest ważna tak samo jak intuicja
i czujność rodzica. Te dwie strefy powinny być ze sobą kompatybilne. Dlatego warto zawsze jako rodzic obserwować dziecko. W razie niepokojących sygnałów udać się do specjalisty choćby po poradę.

Normy rozwojowe zostały wymyślone po to, aby móc obserwować dziecko pod kątem pewnych prawidłowości oraz wspierać dziecko na każdym etapie jego życia. Warto być czujnym zwłaszcza w pierwszych 6 latach. Kształtowanie mowy na tym etapie jest bardzo ważne.

ROZWÓJ MOWY DZIECKA W NORMIE INTELEKTUALNEJ

O-6 LAT

Rozwój mowy człowieka zaczyna się już w okresie prenatalnym (w czasie ciąży), a kończy około 6 roku życia. Bardzo ważne jest umiejętne stymulowanie rozwoju mowy dziecka przez rodziców i najbliższe otoczenie. Środowisko ma niezwykle istotny wpływ na dorastanie małego człowieka, z tego względu to głównie matka i ojciec wiodą prym w jego kształtowaniu. Rozwój mowy dziecka jest uzależniony od jego ogólnego rozwoju intelektualnego i fizycznego. Dlatego tak ważne jest obserwowanie czy dziecko słyszy, czy w odpowiednim wieku nabyło umiejętności siedzenia, chodzenia, chwytania przedmiotów itd. 

Okres prenatalny

od 3 do 9 miesiąca życia płodowego

Wykształcają się narządy mowne i rozpoczyna się ich funkcjonowanie.

Okres melodii

0-1 rok życia

• 0-2 miesiąc

Krzyk i płacz – sposób komunikacji dziecka z matką. Po krzyku matka poznaje kiedy dziecko jest głodne, kiedy mu zimno lub kiedy ma mokro. Krzyk jest ćwiczeniem narządu oddechowego: wdech – krótki, wydech – długi, powolny.

• 2-3 miesiąc

Głużenie – naturalne, odruchowe tworzenie różnych dźwięków, samogłosek
i spółgłosek.

• 3-4 miesiąc

Gruchanie – przeciąganie dźwięków, wytwarzanie „r”, głoski zbliżonej brzmieniem do tzw. „r” francuskiego.

• ok 6 miesiąc

Gaworzenie – naśladowanie i zabawa dźwiękami z otoczenia. Dziecko rozumie mowę i rozpoznaje swoje imię, jednak dźwięki, które wydaje, są jeszcze przypadkowe.

Okres wyrazu

1-2 rok życia

• Pojawiają się pierwsze świadomie wymówione słowa.
• Samogłoski: „a”, „o”, „e”, „i”, „u”, „y”.
• Spółgłoski: „p”, „b”, „m”, „t”, „d”, „n”, „k”,  „g”,  „ś”, czasem „ć”. Pozostałe spółgłoski zastępuje innymi, o zbliżonym miejscu artykulacji. Dziecko upraszcza grupy spółgłoskowe. Charakterystyczne jest wymawianie tylko pierwszej sylaby lub końcówki.
• Dziecko powinno używać około 30 wyrazów, a w okolicach 16 miesiąca życia stosować równoważniki zdań i krótkie zdania, np. „Mama da”.

WAŻNE !

Można uznać, że dziecko wymówiło pierwsze słowo, gdy świadomie powtórzy je co najmniej 3 razy.

Okres zdania

2-3 rok życia

• Pojawiają się zdania 2-3 wyrazowe, a w późniejszym etapie coraz dłuższe.
• Dziecko powinno już wypowiadać głoski:

             – wargowe: „p”, „b”, „m” oraz zmiękczone „pi”, „bi”, „mi”;

             – wargowo-zębowe: „f”, „w”, „fi”, „wi”;

             – środkowojęzykowe: „ś”, „ź”, „ć”, „dź”, „ń”, „ki”, „gi”;

             – tylnojęzykowe: „k”, „g”, „ch”;

             – przedniojęzykowo-zębowe: „t”, „d”, „n”;

             – przedniojęzykowo-dziąsłowe: „l”;

• Pod koniec tego okresu mogą pojawić się głoski: „s”, „z”, „c”, „dz” a nawet „sz”, „ż”, „cz”, „dż”.

Okres swoistej mowy dziecięcej

3-6 rok życia

3 latek

• Wymawia wszystkie samogłoski ustne i nosowe. Powinien wypowiadać spółgłoski: „p”, „b”, „m”, „f”, „w”, „ś”, „ć”, „dź”, „ń”, „k,” „g”, „h”, „t”, „d”, „n”, „l”, „ł”, „j”.
• Potrafi wymówić głoski: „s”, „z”, „c”, „dz”. Chociaż wiele głosek dziecko potrafi wypowiedzieć w izolacji, w mowie potocznej może zastępować je głoskami zbliżonymi. Często: „s”, „z”, „c”, „dz”, „sz”, „ż”, „cz”, „dż”, są zastępowane przez zmiękczone odpowiedniki: „ś”, „ź”, „ć”, „dź”, „r” wymawiane jest jako „l”, zamiast głoski „f” niekiedy występuje „h”.
• Dziecko powinno wymawiać prawidłowo wyrazy takie jak np. LODY, KOT, OSA, LALKA, MAK, LOKÓWKA, DOM, NUTY.
• Gdy dziecko w wieku 3 lat w miejsce dźwięku „r” wstawia „j”, np. zamiast „rower”, wymawia „jowej” należy udać się do specjalisty. W tym wieku dopuszczalna jest jeszcze wersja „lowel”.

4 latek

• Utrwala wymowę głosek: „s”, „z”, „c”, „dz”; dziecko nie powinno już wymawiać ich jako: „ś”, „ź”, „ć”, „dź”. Może pojawić się głoska „r”. Głoski: „sz”, „ż”, „cz”, dż” dziecko jeszcze zamienia na: „s”, „z”, „c”, „dz” (seplenienie fizjologiczne).
• Dziecko rozwija zdolność narracji, opowiada o wydarzeniach, zdaje relacje zadaje pytania, jest ciekawe świata.
• Dziecko powinno wymawiać prawidłowo wyrazy takie jak: LAPTOP, MAJONEZ, PŁOT, PAJĄK, PIŁKA, KOGUT, JABŁKO, MUZYKA.

5 latek

• Dziecko powinno już umieć wymówić w prawidłowy sposób głoskę „r”.
• Pięciolatek powinien już wymawiać prawidłowo wyrazy takie jak np. ROWER, PAPRYKA, KARTY, PARASOL, TRAKTOR, MRÓWKA, HUŚTAWKA.

6 latek

• Dziecko powinno mieć już cały zasób głosek. Wszelkie odchylenia od normy w kwestii wymowy powinny być konsultowane z logopedą.
• Może jeszcze nie rozróżniać szeregów: szumiącego: „sz”, „ż”, „cz”, dż”, syczącego: „s”, „z”, „c”, „dz”. Powinno jednak być już to rzadkością.
• Dziecko doskonali umiejętność narracji, wymyśla rymowanki, zna zwroty grzecznościowe  i umie je wykorzystać.

Guszka

kliknij w napis ŚCIĄGNIJ MNIE by pobrać plik PDF do wydruku 🙂